زخم قدیمی فوتبال ایران؛ «حق پخش»

مخلص کلام اینکه کلیدواژه این فصل از مسابقات «بی‌پولی» بود؛ پدیده‌ای که امسال با حادتر شدن شرایط اقتصادی به اوج خود رسید و باشگاه‌ها ترازشان به سمت اعداد منفی میل پیدا کرد.

درودگر زخم قدیمی را باز کرد

صحبت‌های صادق درودگر، مدیر بازاریابی فدراسیون فوتبال درباره حق پخش حکم یک زخم قدیمی را برای فوتبالی‌ها داشت که دوباره سر باز کرده است. زخمی به نام «حق پخش» که هیچ‌وقت به آن رسیدگی نشد و تلاشی هم برای التیام آن صورت نگرفت و حالا کار به جایی رسیده که این زخم عفونت کرده و پیکره فوتبال را در برگرفته است. درودگر در این‌باره گفت: «در بازدیدی که اخیرا نمایندگان فیفا از تشکیلات فدراسیون فوتبال داشتند، بازهم نماینده فیفا تاکید کرد که حق پخش تلویزیونی پرداخت شود.

حتی این‌بار تاکید شد که اسناد این پرداخت‌ها باید به فیفا ارسال شود. ما این موضوع را به مراجع بالاتر ارجاع دادیم تا راهی برای حل مشکل پیدا شود. فیفا از اینجا به بعد درباره حق پخش از ما گزارش می‌خواهد. پیش از این اینفانتینو با ارسال نامه به رئیس‌جمهور و وزیر ورزش برای پرداخت حق پخش تاکید کرده بود و ما نیز درحال تلاش برای تعامل با صداوسیما هستیم.

در مذاکرات اخیر با صداوسیما به نکات خوبی دست پیدا کردیم و خیلی امیدواریم حق پخش تلویزیونی برای فصل آینده پرداخت شود، چراکه دیگر چاره‌ای جز این نداریم و الان کار به جایی رسیده که باید حق پخش برای فصل آینده پرداخت شود.»

حق پخش ما؛ حق پخش آنها!

تقریبا 50 تا 70 درصد درآمد باشگاه‌های ورزشی، خاصه فوتبال از طریق حق پخش تلویزیونی تامین می‌شود. نه‌تنها در کشورهای صاحب‌نام بلکه در همین همسایگی خودمان هم تیم‌های قطری، اماراتی، عربستانی و... درآمدهای هنگفتی را از حق پخش تلویزیونی دریافت می‌کنند. در انگلیس اتحادیه فوتبال این کشور قراردادی 3 ساله به امضا رساند و در آن 5 میلیارد پوند به دست آورد.

باشگاه‌های لیگ جزیره هم از این مبلغ فوق‌العاده توانستند درآمدزایی مناسبی داشته باشند. البته هر تیم با توجه به جایگاه، سابقه و کارنامه خود درآمد متفاوتی به دست آورد. در ایتالیا، اسپانیا و آلمان هم اوضاع به همین‌گونه است. منبع اصلی درآمد باشگاه‌ها از طریق حق پخش تلویزیونی به دست می‌آید و پس از آن فروش محصولات ورزشی، اسپانسرها، فروش بلیت و... در رده‌های بعدی برای کسب درآمد به حساب می‌آیند.

در عربستان 100 میلیون دلار بابت حق پخش به مسئولان برگزاری این لیگ پرداخت می‌شود و سپس این پول بین 16 تیم تقسیم می‌شود. در امارات این مبلغ 150 میلیون دلار است و در کره به 460 میلیون دلار می‌رسد! اما در ایران صداوسیما قصد دارد با مبلغی کمتر از 30 میلیارد تومان همه‌چیز را به خیر و خوشی تمام کند. به‌نوعی می‌توان گفت آنها می‌خواهند مجانی و رایگان از فوتبال بهره ببرند. این درحالی است که اکثر برنامه‌های پرمخاطب تلویزیون از همین مستطیل سبز و توپ گردش نشات می‌گیرد.

وقتی زور کفاشیان و تاج نرسید

چند ماه بعد از جام‌جهانی 2014 بود که علی کفاشیان برای گرفتن حق پخش پیشنهاد 160 میلیارد تومانی داد ولی صداوسیما مخالفت کرد و شورای امنیت هم سمت آنها را گرفت. نتیجه این شد که چند هفته‌ای از لیگ بدون پخش تلویزیونی و در غیبت دوربین‌های صداوسیما به گذشت.

مهدی تاج هم تلاش‌های زیادی را در این رابطه انجام داد ولی به موفقیتی دست پیدا نکرد و به‌نوعی زورش نچربید. محمود اسلامیان عضو هیات‌رئیسه فدراسیون فوتبال از جانب مسئولان AFC گفت که حق پخش فوتبال ایران باید 150 میلیون دلار باشد، یعنی حدود 1700 میلیارد تومان!

از ستاره - مربع تا دوش سوبان

شاید اگر صداوسیما و خصوصا شبکه سه که کانال ورزش را هم زیر نظر خود دارد بخش ناچیزی از درآمدهای باورنکردنی حاصل از ستاره- مربع‌ها و برنامه‌های پرزرق و برق و مجری‌های گرانقیمتش را به فوتبالی‌ها اختصاص می‌داد، الان اوضاع بسیار بهتر بود.

فوتبالی که برای آنها آنقدری درآمدزا هست که تبلیغ‌های خمیردندان، رب و دوش حمام را تا سوت شروع بازی ادامه می‌دهند و باعث می‌شوند علاقه‌مندان چند ثانیه ابتدایی بازی را از دست بدهند. مسئولان فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ به خودی خود ایرادهای فراوانی در کارشان دیده می‌شود و انتقادهای زیادی به آنها وارد است ولی در بحث حق پخش مظلوم واقع شده‌اند.

چرا خصوصی‌ها نمی‌آیند؟

اگر همتی برای خصوصی‌سازی وجود دارد، باید بستر لازم هم برای ورود شرکت‌های خصوصی به وجود بیاید. آنها پول می‌آورند تا درآمدزایی داشته باشند و منبع اصلی این درآمدزایی حق پخش است. حقی که به‌طور واضح از باشگاه‌ها سلب شده است. در کنار این معضل بزرگ، به خاطر نبود قانون کپی‌رایت، فروش البسه و محصولات هم چاره‌ساز نیست، چراکه محصولات آنها با قیمتی به مراتب ارزان‌تر در میدان منیریه یافت می‌شود.

درآمد حاصل از بلیت‌فروشی هم اصلا پایدار و مشخص نیست و نمی‌توان به آن اتکا کرد. حال در این وضعیت آشفته چرا باید یک شرکت خصوصی تمایلی به سرمایه‌گذاری در فوتبال ایران داشته باشد؟